Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Yöneticilerinin Örgütsel Değişimi Yönetme Yeterlikleri ve Stratejik Liderlik Davranışları ; Top Managers’ Organizational Change Management Capacity and Their Strategic Leadership Levels at Ministry of National Education (MoNE)

Araştırmanın ProblemDurumu: Örgütsel değişimi başarılıbir şekilde yöneten örgütlerin gelişen, değişen topluma daha rahat ayak uydurduklarıve daha uzun ömürlü oldukları görülmektedir. Örgütün bu değişimi yaparken kendistrateji ve yapısında radikal değişimler yapması ve çevreden gelecek tehditlerihızlı bir şekilde savuşturmasının da önemli olduğu belirtilmektedir (Hannan veFreeman, 1984). Örgütsel değişimde teknoloji, yapı, insan ve çevre ile birlikteörgütün kültürünün ve öğrenen örgüt yapısının da önemli rol oynadığı yapılan çalışmalardaortaya konulmuştur (Benneth, 2008; Lawler ve Silitoe, 2010; Tseng ve Mclean,2008). Eğitim alanında örgütsel değişimile ilgili yapılan bir araştırmada, örgütsel gelişim ile örgütsel değişim incelenmişve örgütsel gelişim sağlayan örgütlerin değişimi yürütmek için öncelikle örgütselbağlılığı artırmaları, örgütsel bağlılığı artırdıktan sonra örgütsel değişimi planlamalarıgerektiği vurgulanmıştır (Tarraco, Hoover ve Knippelmeyer, 2005). Örgütlerde değişimebaşlanılmadan önce, örgütlerin değişim hususunda hazır bulunuşluk düzeylerinin saptanması,örgütsel bağlılığın yüksek olması, örgütlerin öğrenen örgüt özellikleri taşımalarıve örgütlerde yapılacak değişimlerde değişim yönetiminin safhalarının öneminedikkat edilmesi gerektiği ifade edilmektedir (Ak, 2006). Örgütler, değişime başlamadannelere ihtiyaçları olduğunu belirledikten sonra, değişimi yürütürken nelereihtiyaç duyacaklarını da iyi saptamalıdırlar. Örgütlerin değişimi yürütebilmesinde,örgütün sahip olduğu kültür, ortak vizyonu tüm paydaşlarla paylaşma, değişimde görevalacakların performansı, güçlü bir liderlik ögesinin var olup olmadığı, değişimedirencin nasıl yönetileceği önemli kriterlerdir (Ozdemir, 2013). Cadwell veGould (1992), örgütlerde değişimin önündeki engelleri kaldırmak ve böylece dahaetkili bir örgütsel değişim sağlamak için vizyon geliştirme, ölçme, liderlikstratejileri geliştirme, güven sağlama, iletişimi geliştirme, değişim içinetkili bir takım oluşturma ve değişim için bir yapı veya model oluşturmanın önemliolduğunu belirtmişlerdir. Yukarıda bahsedilen araştırmalar, genel olarak örgütseldeğişimi yürütmede, ortak vizyon, stratejiler oluşturma, değişim için bir modeloluşturma gerekliliğinin yani sıra, güçlü bir liderlik ögesinin önemine vurgu yapmaktadır.Bunun nedeni, örgütler açık sosyal sistemlerdir ve bu yüzden başarılı bir değişimyapmak oldukça güçtür. Çünkü değişim yaparken sadece yapısal süreçler değil,zihni ve duygusal boyutlarda dönüştürülmelidir. Zihni ve duygusal donuşumu sağlamanınyolu da liderlikten geçer (Burnes, 2004). Başka bir ifadeyle, örgütler değişimyaparken iki temel unsurla hareket etmelidir. Bunlar güçlü bir liderlik rolü vepaylaşılan ve ortak oluşturulmuş bir strateji. Bu iki temel unsuru bir arayagetiren yaklaşım ise stratejik liderliktir. Nitekim NT ve BackOffice (1993) da yaptıklarıçalışmada kamu örgütlerini dönüştürmede başarılı olmanın yolunun stratejikliderlik ve stratejik yönetim anlayışıyla donuşumu sürdürmek olduğunu vurgulamaktadırlar.Vera ve Crossan’a göre örgütler, değişim istiyorlarsa; öğrenen örgüt özellikleritaşımalarıdır. Öğrenen örgütler oluşturmak için ise üst yöneticilerin stratejikliderlik özellikleri göstermeleri gerekmektedir (Vera ve Crossan, 2004). Milli Eğitim Bakanlığı yeniden yapılanma surecine girmiştir.Bu süreçte yürütülen yapısal değişimler kadar önemli olan bir husus da yeni yapınıngetirdiği yeni davranışlardır. Bu yeniden yapılanma surecinde Millî Eğitim Bakanlığıçalışanlarının algılarına göre yöneticilerinin nasıl bir örgütsel değişim yönetimistratejisi izledikleri, yeniliğin kurumsallaşması bakımından önem arzetmektedir. Ayrıca yine çalışanların algılarına göre, yöneticilerin stratejikliderlik davranışları yeni yapıyı yönetme kapasiteleri de önemli görülmektedir.Milli Eğitim Bakanlığı’nda yaşanan yeniden yapılanma surecinin değerlendirilmesinde,üst düzey yöneticilerin liderlik davranışları ve değişimi yönetme becerileridaha önceden detaylı olarak ele alınmamıştır. Bu araştırma, hem üst düzey yöneticilerinindeğişimi yönetme kapasitelerini hem de bu yönetim esnasında sergiledikleriliderlik davranışlarını ortaya koyması ve Türk eğitiminin en başat örgütü olanMilli Eğitim Bakanlığı’nın merkez teşkilatının dönüşümünde nelerin yapılıpnelerin yapılamadığını göstermesi açısından önemlidir. Araştırmanın Amacı: MEB merkez teşkilatı yöneticilerinin stratejik liderlikdavranışları ile örgütsel değişimi yönetme yeterlikleri arasındaki ilişkiyiortaya koymaktır. Bu amaçla aşağıdaki sorulara yanıt aranacaktır:1. Çalışanların algısına göre, Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatındakiüst düzey yöneticilerin stratejik liderlik davranışları nasıldır?2. Çalışanların algısına göre, Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatındakiüst düzey yöneticilerin örgütsel değişimi yönetme yeterlikleri nasıldır?3. Çalışanların algısına göre, Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatındakiüst düzey yöneticilerin stratejik liderlik davranışları ile örgütsel değişimi yönetmeyeterlikleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?4. Millî Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatında çalışanların algısınagöre yöneticilerin stratejik liderlik davranışları, yöneticilerin örgütsel değişimiyönetme yeterliklerinin anlamlı bir yordayıcısı mıdır? Araştırmanın Yöntemi: Araştırmanın evrenini, MEB Merkez teşkilatında görevli şef,eğitim uzmanı, millî eğitim uzman yardımcısı, şube müdürü, görevli öğretmen vedaire başkanı kadrosunda çalışanlar oluşturmaktadır. Evrenin tüm birimlerine ulaşılarakveri toplandığı için bu araştırmada “tam sayım” yapılmıştır. Bu amaçla, MEBmerkez teşkilatındaki üst düzey yöneticilerin stratejik liderlik davranışlarınave örgütsel değişim yönetim becerilerine ilişkin çalışanların algılarınıbelirlemek için Stratejik Liderlik Ölçeği ve Örgütsel Değişimi Yönetme Ölçeği kullanılmıştır.Korelasyon analiziyle MEB üst düzey yöneticilerinin stratejik liderlik davranışlarıile örgütsel değişimi yönetme becerileri arasında ilişkiler incelenmiştir. Bunailâveten, MEB üst düzey yöneticilerinin stratejik yönetim davranışlarının örgütseldeğişimi yönetme becerilerinin anlamlı bir yordayıcısı olup olmadığı regresyonanalizi ile açıklanmıştır.Araştırmanın Bulguları: Stratejik liderlik davranışları ile örgütsel değişim yönetimibecerileri arasında yüksek düzeyde olumlu yönde ilişki olduğunu göstermektedir.Regresyon analizi ile stratejik liderlik davranışlarının bütün alt boyutlarınınörgütsel değişimi yönetme becerileri alt boyutlarının yordayıcısı olduğu tespitedilmiştir. Araştırmanın Sonuçlarıve Önerileri: MEB üst düzey yöneticilerinindeğişimi yönetme ve yenileşme konusunda stratejik liderlik özelliklerini tamolarak ortaya koyamadıkları söylenebilir. Bunun yani sıra, MEB üst düzey yöneticileri,teknik yönetici, idari yönetici ve geliştirici yönetici tanımlarından idari yöneticitanımına uymaktadır. Bununla birlikte, üst düzey yöneticilerin stratejikliderlik davranışı sergileme düzeyleri arttıkça, örgütsel değişimi yönetmebecerilerinin de artacağı görülmüştür. Araştırmacılar, bu çalışma ışığında Millî Eğitim Bakanlığımerkez teşkilatında, yeniden yapılanma sonrasındaki örgütsel performansıinceleyebilir. Ayrıca MEB merkez teşkilatında çalışanların değişim sonrasındakiörgütsel vatandaşlık düzeyleri ve örgütsel bağlılık seviyeleri ortayakonulabilir ya da taşra teşkilatında çalışanlar ile merkez teşkilatta çalışanlarındeğişimle ilgili görüşleri karşılaştırılabilir. MEB, üst düzey yöneticilerin değişimiyönetme ve değişime liderlik etme konusunda kapasitelerini artırıcı eğitimler düzenleyebilir. ; Purpose: The purpose of the study was to identify therelationship between strategic leadership levels of top managers that work inMoNE and their organizational change management capacity. Research Methods: In thestudy, a quantitative research design was employed during data collection andthe analysis phases. The population of thestudy was consisted of head workers, educational experts, MoNE specialistassistants, unit managers, teachers working at the head organization of MoNE,and department heads. The data were collected by reaching the all units of thepopulation so in this study, “census” was done.Findings: It was seen that there was ahighly positive relation between the strategic leadership levels of topmanagers and their organizational change management capacity. It was also foundthat the subcategories of the SLQ were the meaningful predictors of allsubcategories of the OCMQ. Implications for Research and Practice: It was seen that topmanagers in MoNE could not indicate strategic leadership attitudes during theorganizational change management. Moreover, it was found out that top managersin MoNE were managing directors, they were not technical managers ortransformative managers. MoNE should build the capacity of top managers onorganizational change management.